შავი ხვრელები და ხელოვნური ინტელექტი: შეუძლია თუ არა ალგორითმს შეისწავლოს სინგულარობა?

რა ხდება იქ, სადაც ფიზიკის კანონები ინგრევა და დრო თავის მნიშვნელობას კარგავს? — სწორედ აქ იწყება შავი ხვრელის სინგულარობა. თუმცა, თუ ადამიანურ ცნობიერებას ვერ შესწვდა ეს საიდუმლო, შესაძლებელია კი ხელოვნურმა ინტელექტმა გაარღვიოს ეს საზღვრები? — მეცნიერები უკვე იყენებენ AI ალგორითმებს იმისთვის, რომ გაიგონ, როგორ იქცევა მატერია და ინფორმაცია ამ უსასრულობის კიდეზე. 

ფოტო: ZenoFusion • AI Studio

სინგულარობა — საიდუმლო, რომელიც ჭვრეტას არ ემორჩილება

შავი ხვრელის გულში არის ადგილი, სადაც გრავიტაცია უსასრულობამდე იზრდება და ფიზიკის ნაცნობი კანონები უძლურია. ამას სინგულარობას ვუწოდებთ. აქ სივრცე და დრო ერთიანდება, იშლება, ქრება და იქმნება ერთდროულად. მაგრამ რით შეიძლება განვსაზღვროთ ის, რასაც ვერც ერთი ტელესკოპი ვერ ხედავს?

ესაა სწორედ ის სცენა, სადაც AI გამოჩნდება როგორც მთავარი მოთამაშე. არ აქვს მნიშვნელობა, რამდენად დახვეწილია ადამიანის კომპიუტერული სიმულაციები — სინგულარობა ჯერ კიდევ იმალება.

ხელოვნური ინტელექტი: მონაცემების ქაოსიდან წესიერი სამყაროს შექმნა

NASA-ში, MIT-სა და Google AI-ის ლაბორატორიებში ასობით მეცნიერი ქმნის მოდელებს, რომლებიც ნეირონული ქსელების დახმარებით აანალიზებენ აკრეციის დისკის დინამიკას, ჰოკინგის რადიაციის ალბათობებს და ფოტონების მოძრაობას მოვლენათა ჰორიზონტთან.

ხელოვნური ინტელექტი უკვე აკეთებს იმას, რაც ადამიანისთვის თითქმის შეუძლებელია — იგი სწავლობს ნედლ მონაცემებს კოსმოსური ობსერვატორიებიდან და აღმოაჩენს იმ კანონზომიერებებს, რომლებიც უმნიშვნელოდ გვეჩვენებოდა. ალგორითმი სწავლობს, როგორი შეიძლება იყოს მატერიის ქცევა სივრცე-დროის მრუდის კიდეზე.

შეიძლება თუ არა, რომ AI გახდეს ახალი «კეპლერი»?

ჩვენი ისტორია სავსეა მაგალითებით, როცა გონიერება სწავლობდა ბუნებას დაკვირვების გზით — გალილეო, კეპლერი, ნიუტონი… ახლა კი შესაძლოა AI გახდეს სინგულარობის მომავალი მკვლევარი, რომელიც დაუღალავად და ემოციების გარეშე აანალიზებს რეალობის კიდეს.

თუმცა, მთავარი კითხვა რჩება: ესმის თუ არა ალგორითმს ის, რასაც აკვირდება?  — ეს ჯერ კიდევ დაუდასტურებელი რჩება. შესაძლებელია, რომ ის უბრალოდ გამოთვლის, მაგრამ ვერ გააცნობიეროს. მაგრამ რეალურად ეს არ გამორიცხავს მის ეფექტურობას.

სინთეზი: ადამიანი + AI — ერთად შავ ხვრელთან

საბოლოოდ, შესაძლოა პასუხი არც მხოლოდ ადამიანში იყოს და არც მხოლოდ AI-ში, არამედ მათ თანამშრომლობაში. ადამიანის ინტუიცია და ხელოვნური ინტელექტის გამოთვლითი სისწრაფე შეიძლება გახდეს ის კომბინაცია, რომელიც საბოლოოდ შემოგვახედებს სამყაროს იმ წერტილში, სადაც არცერთი ღრუბელი არ ბრუნდება უკან.

მეცნიერება სულ უფრო ახლოს მიდის კოსმოსური ფარდის აწევასთან და სინგულარობა, შესაძლოა, იყოს მომდევნო ეტაპი, რომელსაც AI პირველად შეეხება — არა თვალით, არამედ ალგორითმით.

✍ თორნიკე, ZenoFusion-ის კონტენტ სტრატეგი – 11 ივნისი, 2025