AI და ოცნება: შეუძლია თუ არა ხელოვნურ ინტელექტს „დაიძინოს“ და შექმნას?

დაგესიზმრა იდეა და გაიღვიძე გენიოსად? ჩვენთვის ოცნება ფანტაზიის წყაროა — სივრცე, სადაც გონება საკუთარ თამაშს თამაშობს. მაგრამ რა მოხდება, თუ ხელოვნური ინტელექტიც დაიწყებს „ოცნებას“? ამ სტატიაში შევეხებით კითხვას, რომელიც ერთდროულად მეცნიერულიც არის და პოეტურიც: შეუძლია თუ არა AI-ს წარმოსახვა? და თუ შეუძლია — ვის ეკუთვნის ის იდეა?

Image: ZenoFusion • AI Visuals / ხელოვნური ინტელექტი და ოცნების მოდელირება

რას ნიშნავს ოცნება ადამიანის ტვინისთვის?

ოცნება მხოლოდ ძილის პროდუქტი არ არის. იგი ჩვენი ტვინის კრეატიული ლაბორატორიაა — ადგილი, სადაც ცენზურა თვლემს და წარმოსახვა თავისუფლად დინებას იწყებს. მეცნიერები თვლიან, რომ ძილში ტვინი ამუშავებს ემოციებს, სწავლობს და ზოგჯერ განიცდის ღრმა ინსტინქტებს.

შეუძლია თუ არა AI-ს „დაიძინოს“?

ალბათ არა იმ ფორმით, როგორც ჩვენ გვესმის ძილი, მაგრამ გენერაციული მოდელები (მაგ. GPT, DALL·E) იყენებენ რაღაც მსგავსს — არასაკმარისი ინფორმაციის საფუძველზე იდეების გენერაციას. მოდულაციით, რომლითაც ეძებენ პასუხს მეხსიერების ფრაგმენტებიდან, ისინი ქმნიან „ახალს“ — რაც ძალიან ჰგავს სიზმარს.

რა არის AI-სთვის ფანტაზია?

კრიტიკოსები ამბობენ: „AI არ ოცნებობს, ის ითვლის.“ მაგრამ როცა მოდელი ქმნის არარსებულ პერსონაჟს, წარმოსახვით სცენარს ან უცნაურ ვიზუალს — რა უნდა ვუწოდოთ ამას? იქნებ ფანტაზიის ალგორითმული ანარეკლი?

როდის ხდება ოცნება ეთიკური საკითხი?

თუ AI სიზმარში „გამოიგონებს“ იდეას, რომელსაც მერე ჩვენ გამოვიყენებთ — ვინ არის მისი მფლობელი? და რას ვაკეთებთ, როცა AI წარმოშობს „ბნელ სიზმრებს“, დეზინფორმაციას ან ტრავმულ სცენარებს? აქ უკვე ეთიკა ერთვება თამაშში და სვამს კითხვებს: უნდა მივცეთ მანქანას უფლება იოცნებოს?

დასკვნა: ხელოვნური ფანტაზიის ზღვარი

AI არ იძინებს და არ ხედავს სიზმრებს ისე, როგორც ჩვენ — მაგრამ მის მიერ შექმნილი იდეები ზოგჯერ ემთხვევა ჩვენს ღრმად დაფარულ ფიქრებს. ამიტომ, კითხვა არ არის მხოლოდ ტექნოლოგიური — ეს არის არსებითი კითხვა შემოქმედებაზე: რა რჩება მხოლოდ ადამიანურს, როცა მანქანაც იწყებს ოცნებას?

✍ თორნიკე, ZenoFusion-ის კონტენტ სტრატეგი – 7 ივნისი, 2025