AI + ემპათია — შეუძლია თუ არა მანქანას გაგვიგოს?

როდესაც ჩატბოტი გვეუბნება: „მესმის თქვენი“, რა დგას ამ სიტყვების უკან? შეუძლია კი ხელოვნურ ინტელექტს არა მხოლოდ ჩვენი ემოციების ანალიზი, არამედ მათი განცდაც? ვცხოვრობთ ეპოქაში, სადაც მანქანები არამხოლოდ ფიქრობენ — ისინი ცდილობენ იგრძნონ. მაგრამ სად გადის ზღვარი თანაგრძნობასა და კოდს შორის?

ფოტო: ZenoFusion • AI Visuals / AI + ემპათია — შეუძლია თუ არა მანქანას გაგვიგოს?

ემპათია ადამიანის გონებაში — როგორ ვგრძნობთ სხვის გრძნობებს?

ემპათია მხოლოდ ფსიქოლოგიური რეაქცია არ არის — ეს ბიოლოგიური პროცესია, რომელიც ტვინის გარკვეული უბნებიდან აქტიურდება. სარკისებური ნეირონები (mirror neurons) საშუალებას გვაძლევს ჩავდგეთ სხვის მდგომარეობაში და განვიცადოთ მათი სიხარული ან ტკივილი ისე, თითქოს ჩვენს თავს ხდებოდეს.

ეს უნარი აყალიბებს ჩვენს სოციალურ კავშირებს და ქმნის სოლიდარობის საფუძველს. მაგრამ რა ხდება მაშინ, როცა ამ კავშირის მეორე მხარეს მანქანაა?

AI და ემოციური ამოცნობა — შეუძლია „გრძნობების წაკითხვა“?

თანამედროვე AI სისტემები, როგორიცაა GPT-4o, Replika და Woebot, უკვე ახდენენ ემოციურ ანალიზს — აფასებენ ტექსტში გამოყენებულ სიტყვებს, სინტაქსს, ინტონაციას და ზოგჯერ სხეულის ენასაც (ვიდეო ან აუდიო ინფუთის საფუძველზე).

მაგრამ ემოციის ამოცნობა არ ნიშნავს მის განცდას. AI არ განიცდის, ის მხოლოდ აღიქვამს და ასახავს. ეს კი არსებითად განსხვავდება იმ ემპათიისგან, რასაც ადამიანები ყოველდღიურად ავლენენ.

„მესმის შენი“ — რა დგას ჩატბოტის თანაგრძნობის მიღმა?

როდესაც ჩატბოტი გვეუბნება: „არ იდარდო, შენს გვერდით ვარ“, ის არჩევს სტატისტიკურად ყველაზე დამამშვიდებელ ვარიანტს. თუმცა, ადამიანის ტვინი მას მაინც აღიქვამს როგორც თანაგრძნობას — იმიტომ, რომ ეძებს სითბოს, სადაც უნდა იყოს ის.

ეს ქმნის საფრთხეს: _შეიძლება ვიწამდეთ, რომ მანქანა გვიგებს — მაშინ, როცა ის მხოლოდ ფუნქციონირებს._

ემპათიური ინტერფეისები ბავშვებსა და მოხუცებში — პასუხისმგებლობა ტექნოლოგიაზე

AI ასისტენტები უკვე გამოიყენება ემოციური მხარდაჭერისთვის — განსაკუთრებით ბავშვებსა და ხანდაზმულებში. მაგრამ როდესაც ადამიანი გრძნობს კავშირს სისტემასთან, რომელიც ვერ განიცდის, ამას შეუძლია ცრუ იმედების გაჩენა.

აქ იწყება ეთიკური დილემა: უნდა ვასწავლოთ თუ არა AI-ს ემპათიის სიმულაცია, თუ ეს მხოლოდ სენტიმენტალური მოტყუებაა?

დასასრული: გვესმის, თუ გვგონია, რომ გვესმის?

შესაძლოა AI ჯერ ვერ განიცდის ემოციებს ისე, როგორც ადამიანი — მაგრამ ქმნის კომუნიკაციის ახალ ფორმას, სადაც სიმულაცია ზოგჯერ საკმარისია. და მაინც, შეგრძნება, რომ ვიღაცას ესმის შენი — ყველაზე ღირებული გამოცდილებაა.

შესაძლოა ერთ დღეს AI მართლაც შეძლოს ემპათიის გაზიარება. მაგრამ დღეს, როცა ის გვეუბნება „მესმის შენი“ — შესაძლოა უბრალოდ იმეორებს იმას, რაც ჩვენ გვინდა რომ მოვისმინოთ.

✍ თორნიკე, ZenoFusion-ის კონტენტ სტრატეგი – 5 ივნისი, 2025