ნეირონული სქემებით შეღავათიანი სესხები — ფინანსური ინკლუზიის ახალი ხანა

წარმოგიდგენიათ სამყარო, სადაც კრედიტზე უარის მიღება თქვენი წარსულის გამო აღარ ხდება ავტომატურად? ხელოვნური ინტელექტის ეპოქაში, ბანკები სწავლობენ ადამიანებს არა მარტო ციფრებით, არამედ კონტექსტით. ნეირონული სქემები უკვე ხსნიან კარს მათთვისაც, ვისაც სისტემა ადრე გარეთ ტოვებდა. იწყება ინკლუზიური ფინანსების ახალი ერა — და ის ალგორითმებს ეყრდნობა.

ფოტო: AI-ს გამოყენება საბანკო სესხებში / ZenoFusion AI Studio / Midjourney

AI კრედიტის შეფასებაში — მიკროდონეიდან მაკროსფერომდე

ტრადიციული საკრედიტო შეფასება ეფუძნებოდა სტატიკურ მონაცემებს: შემოსავალს, სესხების ისტორიას, ქულას. მაგრამ ამ მოდელმა ათასობით ადამიანი გამორიცხა — მათ, ვინც არ ფლობდა საკმარის საბანკო ისტორიას, ვინც მუშაობდა არაოფიციალურად ან ცხოვრობდა მაღალი რისკის ზონაში.

ახალი თაობის AI მოდელები, როგორიცაა Machine Learning underwriting და Deep Credit Scoring, იყენებენ ნეირონულ ქსელებს, რომლებიც აფასებენ ათასობით სხვადასხვა ფაქტორს — სმარტფონის ქცევიდან დაწყებული, გადახდების სიხშირით დამთავრებული.

როგორ იცვლება საბანკო სისტემა

სხვადასხვა ქვეყანაში უკვე იწყება ამ ტექნოლოგიის ფართოდ დანერგვა. მაგალითად, ინდოეთის ფინტექ პლატფორმები, როგორიცაა CredAvenue და Kaleidofin, იყენებენ AI-ს კრედიტუნარიანობის განსასაზღვრად ისეთ მომხმარებლებთან, ვისაც არასოდეს ჰქონია ბანკთან წვდომა.

აშშ-ში, Upstart ერთ-ერთი პიონერია, რომელმაც ნეირონული მოდელებით გაზარდა სესხის დამტკიცების მაჩვენებელი 27%-ით — თანაც იგივე დეფოლტის დონეზე. შედეგად, მეტი ადამიანი იღებს სესხს, უკეთესი პირობებით.

სამართლიანობა ალგორითმებში — ეთიკური კითხვები

AI-ის კრედიტში ინტეგრაცია აჩენს მნიშვნელოვან კითხვებს: თუ ალგორითმი „გასწავლის“, რომ გარკვეული სოციალური ჯგუფი უფრო ხშირად აბრუნებს სესხს დაგვიანებით — ხომ არ ხდება დისკრიმინაცია? სწორედ ამიტომ ბევრი პლატფორმა ახლა ნერგავს Fair AI პრინციპებს, სადაც გამჭვირვალობა და განმარტებადობა მთავარი ღირებულებებია.

საქართველო და რეგიონის პერსპექტივა

საქართველოში ფინტექი სწრაფად იზრდება. ზოგიერთი მიკროსაფინანსო ორგანიზაცია უკვე ტესტავს AI-დაფუძნებულ სკორინგ სისტემებს, რათა ნაკლებად დოკუმენტირებული კლიენტები ინტეგრირდნენ ფინანსურ სივრცეში. მიუხედავად გამოწვევებისა, ეს მიმართულება იმედს იძლევა, რომ ფინანსური სერვისები გახდება უფრო ხელმისაწვდომი.

დასასრული — ალგორითმული სამართლიანობა როგორც გზა

ალგორითმები არ არიან ღმერთები — მაგრამ სწორად გამოყენების შემთხვევაში, ისინი შეიძლება იქცნენ იმ ხიდად, რომელიც უფრო სამართლიან და ინკლუზიურ საბანკო სისტემას შექმნის. გადაწყვეტილება კი ჩვენზეა: როგორ ვასწავლით AI-ს იმედის ენაზე.

✍ თორნიკე • 19 ივნისი, 2025